Օրհուս․ ակադեմիան և քաղաքը

Աշխարհում միայն մի քաղաք կա, որտեղ ուզում եմ ապրել գրեթե նույնքան, որքան Կոպենհագենում։ Տարօրինակ զուգադիպությամբ այդ քաղաքը գտնվում է Դանիայում ու անունը Օրհուս է։ Մինչև այնտեղ հայտնվելս Կոպենհագենի սնոբներից Օրհուսի պրովինցիալության մասին անեկդոտներ էի լսել ու պատկերացում չունեի, թե քաղաքն ինչ ունի առաջարկելու։

Ծովափը Օրհուսում

Բայց մեկուկես տարի առաջ մասնակցեցի PhD ուսանողների համար Օրհուսի համալսարանի կազմակերպած ստատիստիկայի դասընթացին։ Մասնակցեցի ու սիրահարվեցի քաղաքին, սիրահարվեցի նաև համալսարանին։

Ստատիստիկայի այդ դասընթացն իմ PhD-ի ընթացքում ամենամեծ ձեռքբերումն էր։ Դասախոսները՝ Ռիկարդոն ու Ջոշը, բավական բարդ հասկացություններ շատ լավ էին բացատրում, ու երբ որոշ ժամանակ անց ինքս պիտի սկսեի ստատիստիկա դասավանդել, ահագին բաներ իրենց մեթոդներից գործածում էի։ Ավելին՝ իմանալով, որ Ռիկարդոն ու Ջոշը հոգելեզվաբանությամբ են զբաղվում, հասցրել էի նկատել, որ Օրհուսի համալսարանում գոնե մեր ոլորտի վիճակը շատ ավելի լավ է, քան Կոպենհագենի համալսարանում։

Ու դեռ այն ժամանակներից Օրհուսի համալսարանում աշխատելու ուղղությամբ էի մտածում։ Եթե անկեղծ լինենք, միայն մտածում էի ու առանձնապես քայլեր չէի ձեռնարկում։ Երևի միակ լուրջ քայլը որպես թեզիս պաշտպանության օպոնենտ էնտեղի պրոֆեսոր, նյարդալեզվաբան Յուրի Շտուրովին հրավիրելն էր, բայց Շտուրովն այդ օրերին զբաղված էր, ու էդպես էլ Օրհուսի համալսարանի հետ կապ չհաստատեցի։

Գիշերային Օրհուս

Չգիտեմ՝ ինչ աստիճանի բախտավոր պիտի լինեմ, որ հանգամանքներն էնպես դասավորվեցին, որ իրենց մոտ հոգելեզվաբանության պոստդոկի տեղ ազատվեց, ու հարցազրույցների շարքից հետո այդ տեղն ինձ հասավ։ Իսկ ամենազարմանալին այն է, որ այն գիտական պրոյեկտի ղեկավարը, որտեղ պիտի աշխատեմ, այն նույն ամերիկաբնակ պրոֆեսորն է, որի խոսքերը մեջբերելով ավարտել էի թեզիս պաշտպանությունը։ Այնուամենայնիվ, պատճառ կար, որ այդ պրոֆեսորն Օրհուսի, ոչ թե Կոպենհագենի համալսարանի հետ է համագործակցում։ Ու նույն թիմում էի լինելու Ռիկարդոյի հետ, իսկ Ջոշը դառնում է ամբիոնի վարիչ։

Երկու օրով մեկնել էի Օրհուս իմ նոր թիմի հետ ծանոթանալու։ Համալսարանի մասին պատկերացումներս ևս մեկ անգամ հաստատվեցին։ Ինձ համար ակադեմիական դրախտ է․ համագործակցության ոգին ամենուր է ու ամեն կերպ խթանվում է։ Ամեն տեսակի պայմաններ ստեղծված են ամենախելառ գիտափորձերն անցկացնելու համար։ Ու ինչքան ասես միջդիսցիպլինար պրոյեկտներ կան։ Ասենք, ֆիզիկոսը համագործակցում է լեզվաբանի հետ, հնաբանը՝ հոգեբանի հետ։

Կոպենհագենի համալսարանում բոլորը խորացած էին իրենց նեղ ոլորտներում ու դրանցից դուրս գալ չէին ուզում, ինչից իմ PhD-ի ընթացքում շատ էի նեղվում։ Հենց իմ ղեկավարը, լինելով տեսական լեզվաբան, փորձում էր ինձ անընդհատ ներքաշել տեսության մեջ, մինչդեռ ես ձգտում էի տեսական, հոգե- ու նյարդալեզվաբանության միջև կամուրջներ կառուցել։ Միջդիսցիպլինար համագործակցություն միայն հիվանդանոցի լաբում կար, բայց էնտեղ էլ հետաքրքրություններն էին սահմանափակ, իսկ հիվանդանոցը, ի տարբերություն Օրհուսի, համալսարանից խիստ առանձնացած էր։

Զարմանալի տարբերություն կար նաև ապագա աշխատակիցներիս վերաբերմունքի մեջ։ Կոպենհագենում իմ թիմի անդամներից ու PhD ուսանողներից բացի ուրիշ ոչ մեկի հետ չէի շփվում։ Չէի շփվում, որովհետև իրենք իրենց հեռու էին պահում։ Մենք բաժանված էինք օտարերկրացիների ու դանիացիների։ Ու դանիացիներն իրենց պարտքն էին համարում օտարերկրացիներին չնկատել։

Օրհուսի նույն ամբիոնում նախևառաջ ավելի շատ օտարերկրացի կա, քան դանիացի, ինչն արդեն խոսում է այն մասին, որ որակն ավելի կարևոր է, քան ԽԾԲ-ն։ Իսկ հետո նույնիսկ դանիացիները բավական բաց են ու հետաքրքրվող։ Էնտեղ չկա մենք ու նրանք։ Սեղանի շուրջ անգլերենն ու դանիերենն իրար հերթագայում են էնպես, որ բոլորի համար հասկանալի լինի, ու երբեք լեզուն չի դառնում որևէ մեկին շրջանից դուրս դուրս թողելու գործիք։

Սիրում եմ նաև Օրհուս քաղաքը։ Կոպենհագենի համեմատ փոքր է, բլրոտ, բայց Կոպենհագենի պես հյուրընկալ է, ու քեզ տանն ես զգում հենց առաջին վայրկյաններից։  Բայց նաև ավելի իրական է, Կոպենհագենի մայրաքաղաքային սնոբիզմից զուրկ։ Ծովային քամին այստեղ ավելի ուժեղ է, ու մեջը գարնան շունչ կա։ Օդի մեջ խաղաղություն ու ստեղծագործականություն կա։ Թվում է՝ Դանիայի ստեղծագործ խմբերն ավելի շատ Օրհուսում են կուտակված, քան Կոպենհագենում։

Ու իսկապես զարմանում ու ուրախանում եմ, որ հանգամանքներն էնպես դասավորվեցին, որ վերջապես աշխատելու եմ իմ երազանքների ակադեմիական միջավայրում իմ ուզած երկրում ու իմ ուզած քաղաքներից մեկում։ Ես երևի անչափ բախտավոր մարդ եմ, որովհետև իմ երազանքներն իրականանալու հակում ունեն։