Առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանն անդրադառնում է հոգեկան առողջության խնդիրներին’ առաջարկելով զարկ տալ ամբուլատոր բուժմանը և պակասեցնել հոգեկան հիվանդների ստացիոնար բուժումը։ Ըստ էության, հրաշալի առաջարկ է. հոգեկան հիվանդները պիտի ապրեն իրենց տներում, հնարավորության դեպքում նաև աշխատեն և հասարակության լիիրավ անդամ լինեն։ Բայց ամբուլատոր բուժմանը զարկ տալուց առաջ արժեր մի քանի խնդրի անդրադառնալ։
Նախ, հոգեբուժարանները վաղուց արդեն հոգեկան հիվանդների պահման վայր չեն, ու հիվանդները դուրս են գրվում ընդունվելուց 24 կամ 36 օր անց (թվերը գուցե սխալ եմ հիշում), երբեմն’ ավելի շուտ։ Երբ ինքս հոգեբուժարանում էի աշխատում, հիվանդներին ստացիոնար ընդունելու համար լուրջ հիմքեր էին պետք. սուր վիճակ, շրջապատի ու իր համար վտանգավորություն և այլն։ Այլապես կա’մ չէինք ընդունում, կա’մ երկու֊երեք օր անց դուրս էինք գրում։ Ինչ խոսք, հոգեբուժարաններում կան նաև էսպես կոչված խնամքի հիվանդները, որոնց վիճակը միշտ է ծանր կամ որոնք գնալու տեղ’ ո’չ տուն, ո’չ ազգական։ Թեև հազվադեպ, բայց լինում էին նաև հիվանդներ, որոնք իրենց ոտքով գալիս էին 24 օր բուժում ստանալու ոչ թե որովհետև դրա կարիքը շատ ուժեղ ունեին, այլ որովհետև ուզում էին ձմռանը տաք տեղում լինել ու մի քիչ սնունդ ստանալ։ Հետո, երբ դուրս էին գրվում, հաճախ էր պատահում, որ բժիշկներն իրենց գրպանից ճանապարհածախս էին տալիս, որ այդ հիվանդները տուն հասնեն։
Պետք է պարզապես մի անգամ մտնել որևէ հոգեբուժարան Հայաստանի ողջ թշվառությունը տեսնելու համար։ Անբարեկարգ շենքային պայմաններ, էժանագին սնունդ ու ցնցոտիներ հագած հիվանդներ։ Այնուամենայնիվ, որոշ հիվանդների համար այս պայմաններն ավելի նախընտրելի են, քան այն, ինչ ունեն տանը։ Ուրեմն ուղղակի անպատկերացնելի է, թե ինչպիսին է տունը։ Էսպիսով, կրճատելով ստացիոնար բուժումը’ կկրճատվի նաև հասարակության այս ամենախոցելի խավերից մեկի’ մի քանի շաբաթով ձմռանը չսառցակալելու ու սոված չմնալու հնարավորությունը։
Նախարարը նշում է ամբողջ աշխարհի սիրուն օրինակը, բայց իր իմացած երկրներում հոգեկան հիվանդները, եթե չեն կարող աշխատել, բավարար չափով նպաստ ու բնակարանային պայմաններ են ստանում, որ հոգեբուժարանի հույսին չմնան։ Արդյոք այս բոլոր պայմաններով ապահովվելու՞ են Հայաստանի հիվանդները դեպի ամբուլատոր անցում կատարելուց առաջ։
Ու ի վերջո, հենց ստիգմայի պատճառով Հայաստանում հոգեկան հիվանդների ամբուլատոր բուժումը բավական մեծ տարածում ունի. հանկարծ հարևանը չիմանա, որ այսինչը հոգեբուժարանում է։ Բայց այդ նույն ստիգմայի պատճառով ամբուլատոր հիվանդներից շատերը չեն գրանցվում, ու պատկեր է ստեղծվում, որ Հայաստանում շատ քիչ են ամբուլատոր բուժում ստացող հոգեկան հիվանդները։ Իսկ ստացիոնարը միշտ մնում է որպես ծայրահեղ միջոց, հաճախ նաև ուշացած։
Այսքանից հետո գուցե ամեն դեպքում արժե ուսումնասիրել և պարզել ամբուլատոր ու ստացիոնար բուժվող հոգեկան հիվանդություն ունեցողների իրական հարաբերակցությունը։ Գուցե ավելի լուրջ աշխատանքներ պետք է տանել հասարակության մեջ հիվանդներին ստիգմայից ազատելու, իսկ հոգեբուժարանը գժանոցի փոխարեն որպես հիվանդանոց ընկալելու ուղղությամբ։ Բայց որ ավելի կարևոր է, պետք է հոգալ, որ քրոնիկ հիվանդները մարդկային պայմաններում’ ստացիոնարում սնվելու ու տաքանալու հնարավորությունից նրանց զրկելուց առաջ։
Կարուսել 