2022-ը վատ տարի էր, բայց 2023-ն ավելի վատ էր։ Թերևս կարող եմ ուրախանալ, որ 2023-ին ոչ մի մտերիմ չկորցրի, որ առողջությունս տեղում է, գիրքս՝ տպագրված։ Բայց մնացած հարցերում կորուստների տարի էր. Արցախի կորուստն էր սարսափելի։ Մորթենն էր դժվարությունների միջով անցնում։ Ես ուղեղի ցնցում տարա, ու դա սարսափելի բան էր, երբ չգիտեի՝ երբևէ նորից «նորմալ» կլինե՞մ։ Իսկ տարվա վերջին նաև աշխատանքային սթրեսն էր, ու աշխատավայրս դադարել էր լինել կյանքիս մնացած վատ բաներից փախչելու ու թաքնվելու խաղաղ մի վայր, այլ հակառակը՝ իմ անձնական ու ազգային սթրեսն էլ ավելի էր վատթարացնում։ Իհարկե, այս ամենի արդյունքում նորից ու նորից գնահատեցի էն բոլոր մարդկանց, որ ունեմ իմ կյանքում. ընտանիքս, ընկերներս ու մարդիկ, որոնց հետ տարիներով չեմ շփվում, բայց որոնք կան իմ կյանքում այս կամ այն ձևով։
2023-ի ավարտն էր լավը. Կոպենհագենի մեր տանը մի խումբ ընկերներով, մի պահ աշխարհի դարդերը մոռացած, բարձր տրամադրությամբ, իսկ հետո անձրև ու հրավառություն, Ռուբիի ասած՝ իսկական Սկանդինավիա։ Ու չնայած 2024-ը քաղաքականապես կարծես ոչ մի լավ բան չի խոստանում, ուզում եմ հուսալ, որ գոնե մեզ համար այս լավ սկիզբն ինչ-որ բան կփոխի աշխարհում։
Թերևս տարվա ամենակարևոր իրադարձությունն ինձ համար ու ամենամեծ անձնական ձեռքբերումը
- Կարգին գործ – ինչո՞վ եմ ամենաշատը հպարտացել անցնող տարում:
«Կտորե տոպրակի» տպագրությամբ։ Ու նաև որոշ բաներ մեծ ճշգրտությամբ կանխատեսելու ունակությամբ - Ներում – ինչի՞ համար կարող եմ ինձ ներել:
Արցախի համար, որ ավելին չկարողացա անել - Երախտիք – ինչի՞ համար եմ շնորհակալ:
Շնորհակալ եմ Մորթենին, որ ևս մեկ տարի ինձ ցույց տվեց, թե որն է իսկական սերը, ամուր ամուսնությունն ու ստեղծագործական համագործակցությունը։ Շնորհակալ եմ ընտանիքիս համար ու իմ հրաշալիագույն ընկերների համար, որ ամենավատ պահերին կողքիս էին ու քաջալերանքի խոսքեր էին ասում։ Շնորհակալ եմ աշխարհի ամենալավ կոլեգաների համար, որ ինձ աջակցում էին ամենավատ պահերին, ու նախկին շեֆիս, որն ապրիլից էլ իմ շեֆը չէր, բայց իր թողած ազդեցությունն ինձ վրա միշտ հիշելու եմ։ - Խաղաղություն – ո՞ր պահերին եմ ամենախորը խաղաղությունը զգացել:
Ադրիատիկ ծովում թափանցիկ ջրերի մեջ լողալիս ու ձկներին նայելիս։ - Աջակցություն – ովքե՞ր էին այն մարդիկ, որոնք ամենաշատն աջակցեցին:
Մորթենը միանշանակ։ Ընկերներից Եվան, Ռուբին, Մանուն, Ագաթան, Լիլիթը, Տիրանը, Մարիան, Ջանեթան։ Իդան, Անյան, Ռաքելը, Լաուրան աշխատավայրից։ - Իմ մասերը – իմ անձի ո՞ր մասերը նորովի բացահայտվեցին:
Առաջին հայացքից մարդկանց ինտուիտիվ զգալու ու նրանցից եկող վտանգը կանխատեսելու ունակությունս։ Երբ մի շատ կոնկրետ վտանգ կանխազգացի, ինքս ինձ ասում էի՝ ապուշ պարանոյա։ Մորթենն էլ էր ասում, որ անիմաստ անհանգստություն է։ Բայց փաստորեն նկատել էի մի շատ վտանգավոր բան, որ հետո իսկապես եկավ, սկսեց վնասել։ - Անսպասելին – անցյալ տարում ի՞նչն ամենաշատն ինձ զարմացրեց:
Որոշ մարդկանց անսահման եսակենտրոնությունը։ Ընդհանրապես, 2023-ը կարծես եսակենտրոն ու նարցիսիստիկ մարդկանց բացահայտելու տարի էր, ու տարբեր կոնտեքստներում առնչվել եմ նրանց տարբեր տեսակների հետ։
Անսպասելի էր նաև ուղեղի ցնցումս, որն ըստ էության ինձ այդքան երազած հանգիստը պիտի տար, բայց հենց էդ հանգիստ վիճակից ուղղակի գժվում էի։ - Հումոր – ո՞րն էր ամենածիծաղելի պատմությունը, ինչքա՞ն հաճախ եմ ծիծաղել:
Հենց երեկ՝ Նոր տարվա գիշերն էր, երբ Անյան հայտնվեց երգող հավը գլխին։ - Ոլորտներ, որոնք ուշադրության կարիք ունեն – ո՞ր ոլորտներն ավելի մեծ ուշադրության կարիք ունեն:
Գրելու ժամանակն առաջնահերթ դարձնելը։ Շատ դժվար է դա կազմակերպելը, երբ հոգեկանս հազիվհազ եմ առողջ պահում, իսկ դրա համար շատ կարևոր է հնարավորինս շատ ժամանակ անցկացնել այլ մարդկանց հետ։ Հետևաբար, սոցիալական շփումներ կրճատելու հաշվին պետք է փորձեմ գրելու ժամանակ գտնել, ինչն իր հերթին կարող է բացասաբար ազդել հոգեկան առողջությանս վրա։ Կամ գուցե պարզապես պետք է սպասել, մինչև էս դժվարին փուլն ավարտվի, որ այլևս հոգեկան առողջությանս էդքան զգույշ վերաբերվելու խնդիր չլինի։ - Սահմաններ – ի՞նչ սահմաններ եմ դրել, որոնց մասին հպարտությամբ կխոսեի:
Աշխատավայրում որոշակի սահմաններ եմ դրել տարեվերջին, որոնք էապես բարելավեցին հոգեկան վիճակս։ - Վիշտ – վշտի ի՞նչ զգացողություններ եմ ունեցել:
Արցախի կորուստը - Սնունդ – ի՞նչ նոր սննդային սովորություններ ունեմ, որոնցով հպարտանում եմ:
Շաքար ու ալկոհոլ գրեթե չեմ գործածել ողջ տարվա ընթացքում, բայց դեկտեմբերին էդ ամբողջը ջուրն ընկավ ուժեղ սթրեսի ու տոնական առատության պատճառով։ - Առատաձեռնություն – որքա՞ն առատաձեռն եմ եղել այս տարի:
Շատ։ Իմ միջոցների մեծ մասն էլի Հայաստան ու Արցախ է գնացել։ - Ուշադրություն – ինչի՞ն եմ ամենաշատն ուշադրություն դարձրել: Իսկ ամենաքի՞չը:
Հատկապես տարեվերջին իմ կամքից անկախ աշխատանքիս եմ ամենաշատն ուշադրություն դարձրել, ինչը բացասաբար է ազդել ինձ վրա։ Ու հենց դրա արդյունքում իմ հոգեկան ու ֆիզիկական առողջությունը երկրորդ պլան էր մղվել, բայց առօրյաս մարդկանցով լցնելով կարողացա գոնե ինձ էնպիսի վիճակի բերել, որ կարողանամ աշխատանքի գնալ։ - Կորուստ – ի՞նչ ափսոսանքներ կան, որոնք խանգարում են առաջ գնալ:
Առաջ գնալը չգիտեմ, բայց Արցախի կորուստը շատ ցավոտ է։ Ու պետք է իրականության աչքերին ուղիղ նայել. սրանով չի վերջանում կորուստների շղթան։ - Ընկերություն – ի՞նչ նոր ընկերական հարաբերություններ կան, որոնց համար շնորհակալ եմ: Ի՞նչ հին հարաբերություններ կան, որոնք ինձ ուրախացնում են:
Նորերից ընդհանուր առմամբ կարող եմ ասել Նովոնեյշընզի խորհրդի ժողովուրդը, մեկ էլ Ադրիանան։
Արդեն հին դարձած Ջանեթան (Դանիայում)։ Հներից Մանուն (Նիդեռլանդներ), Ռուբին (Շվեդիա), Թերեզը (ԱՄՆ), Լիլիթը (Հայաստան), Տիրանը (Շոտլանդիա), Եվան (Կանադա), Անան (Սլովենիա), Մայան (Բոսնիա), Ագաթան (Դանիա), Մարիան (Դանիա)։ Այ էսպիսի աշխարհով մեկ սփռված ընկերական շրջապատ ունեմ։
Նայելով առաջ
- Ոգևորություն – ի՞նչն է ամենաշատը ոգևորում 2024-ի մասին:
Ավելի շատ գրելը։ 2023-ին ընդհանուր առմամբ շատ քիչ եմ գրել, ու հիմնականում կիսատ-պռատ սևագրեր են էստեղ-էնտեղ։ Ոչ մի նոր ավարտուն բան չեմ գրել։ - Նպատակներ – ի՞նչ ռեալիստական նպատակներ ունեմ:
Ուզում եմ երկրորդ վեպիս առաջին սևագիրն ավարտել։ Հուսամ՝ «Կտորե տոպրակի» թարգմանությունն էլ առաջ կգնա։ Նաև՝ կիսատ-պռատ պատմվածքներս ավարտել։ Ու ի վերջո՝ ոչ գրական կարիերաս առաջ տանել։ - Աջակցություն – ի՞նչ աջակցություն ունեմ դեպի ապագա շարժվելու համար:
Մորթենը միանշանակ։ Ու որոշ ընկերներ ու կոլեգաներ, որ օգնեցին պինդ մնամ ու մինչև վերջ չկոտրվեմ, վստահ եմ, որ կշարունակեն։ - Մտքեր և գործողություններ – ի՞նչ նոր սովորություններ եմ ուզում ձեռք բերել և ամրապնդել մյուս տարի:
Անցյալ տարի գրել էի. «Ուզում եմ վերադառնալ «կարճ գրելուն», այսինքն՝ ուզում եմ առնվազն ամիսը մեկ մի բլոգային գրառում, էսսե կամ պատմվածք վերջացնեմ»։ Ու սա գրեթե չիրականացրեցի։ Ուզում եմ այս տարի գրելը ռուտինային սովորություն դարձնել։ - Դեպի անիմանալին – բացի սովորական ընտրություններից, կա՞ն այնպիսի բաներ, որ փորձելու եմ մյուս տարի: Դիմելու՞ եմ ռիսկերի, որոնցից վախենում եմ։
Մի ռիսկ կա, որ դիմելու եմ, բայց հրապարակային չեմ ասի։ Մի երկրորդն էլ կա, դրա մասին էլ չեմ ասի։ - Ամենակարևորի մասին – եթե իմանայի, որ շատ կարճ ժամանակ է մնացել ինձ ապրելու համար, ի՞նչ կանեի:
Նույնը. հնարավորինս շատ ժամանակ կանցկացնեի սիրելի մարդկանց հետ։ - Ամենախորը երազանքները – եթե իմանայի, որ կորցնելու բան չունեմ, ինչո՞վ կուզեի զբաղվել:
Գրել, կարդալ ու մարդկանց հետ ժամանակ անցկացնել։ - Ձեռքերը տարածած – ի՞նչ կուզենայի ստանալ հաջորդ տարի:
Կուզեի ուղղակի կորուստներ չունենալ՝ ոչ անձնական, ոչ ազզգային։ - Մաղթանքներ – ի՞նչ մաղթանքներ ունեմ ինձ և իմ շրջապատին։
Որ էլ ոչ մի տարածք չհայաթափվի։
Կարուսել 